Madonna

Sanatçı, çoğu çevrede "Pop Müziğin Kraliçesi" olarak bilinmektedir.[1][2][3] Yüksek tempolu sahne performansları ile ünlü olan sanatçı, çalışmalarında erotik, politik ve dini temaları kullanmasıyla da tanınır.[4][5]
Madonna, 2000 yılında, 130 milyonluk albüm satışı ile "tüm zamanların en başarılı solo kadın sanatçısı" sıfatıyla Guinness Rekorlar Kitabı'na girmiştir.[6] Sanatçının plak şirketi Warner Bros, 2005 yılında, Madonna'nın albüm satışlarının 200 milyonu, tekli satışlarının ise 120 milyonu geçtiğini resmi verilerle beyan etti. Aynı yıl içerisinde sanatçının albüm satış rakamı en resmi kurum olan IFPI tarafından da doğrulandı.[7] IFPI 2005 Raporu'na göre; 1982 ile 2005 yılları arasında 275 milyondan fazla yasal kayıt satışlarıyla tüm zamanların en çok satanlar sıralamasında Michael Jackson, Beatles ve Elvis Presley'in ardından dördüncü olarak yer alan Madonna, "Tüm zamanların en çok satan kadın sanatçısı" unvanına sahiptir.[8][9] Bunlara ek olarak, Eylül 2007'de, Guinness Rekorları Madonna'yı "Tüm zamanların en başarılı kadın müzisyeni" olarak teyit etti.[10] Guinness Rekorlar Kitabı, 9 Temmuz 2010 günü, Madonna'yı 275 milyonluk albüm satışı ile resmi olarak 'Tüm zamanların en çok satan kadın sanatçısı' ilan etti.[11]
Madonna ilk teklisi Everybody'yi 1982 yılında yayımladı. Dünya çapındaki ilk büyük hiti 1983 yılında yayımlanan Holiday isimli şarkısı oldu. 1984'te yayımladığı Borderline'dan bu yana otuz yedi şarkısı Billboard Hot 100 listesinde ilk ona giren sanatçı, 2008 yılında 4 Minutes adlı şarkısının üç numaraya girmesiyle, Elvis Presley'nin rekorunu egale etti. Bunlara karşılık, sanatçının "Billboard Hot 100" listesinde on iki şarkısı bir numara oldu, "Hot Dance Music/Club Play" listesinde otuz sekiz şarkısı zirveye yerleşti. Sanatçının İngiltere'de altmış bir şarkısı ilk ona girdi ve bunlardan on üçü bir numara oldu. 2006 yılında, Guinness Rekorlar Kitabı Madonna'nın "Tüm zamanların en çok kazanan kadın sanatçısı" olduğunu açıkladı. Buna ek olarak, Billboard; Madonna'nın 2006 yılındaki Confessions Tour'u, "Tüm zamanların en çok kâr elde eden kadın turnesi" olarak duyurdu.[12]. Madonna, Ağustos 2008'de Hard Candy albümünü destekleyen Sticky & Sweet Turnesi ile, 280 milyon $ bilet satış geliri elde ederek, Confession Turnesi'nin en çok kazanç sağlayan turne rekorunu kendisi egale etti. Aynı turneye 2009'da da devam eden Madonna, 408 milyon dolar kazanarak kendi rekorunu egale etti.
Sanatçı, otuz yıla yaklaşan sanat kariyeri boyunca yedi Grammy, bir Altın Küre, iki BRIT, otuz Billboard ve yirmi dört MTV Video Müzik Ödülü ve bunun yanı sıra pek çok ödül kazandı. Birleşik Krallık Hall of Fame'e kurucu üye olarak kabul edilen Madonna, 10 Mart 2008'de Rock and Roll Hall of Fame'e giren ilk ve tek kadın pop sanatçı oldu.[13] Billboard, 2010 yılında tüm sanatçıların değerlendirildiği listede, Madonna'yı en başarılı solo sanatçı ilan etti.

Hayatı

Çocukluk ve gençlik yılları

Madonna Louise Veronica Ciccone 16 Ağustos 1958'de Bay City, Michigan'da dünyaya geldi. Babası İtalyan asıllı Sylvio Ciccone (genellikle 'Tony' olarak hitap edilmektedir) ve Kanadalı bir Fransız olan anne Madonna Fortin kızları Madonna'ya 'Nonnie' diye hitap etmekteydi.[14] Madonna bu 6 çocuklu ailenin 3. çocuğudur ve kardeşlerinin adı Martin, Anthony, Paula Mae, Christopher ve Melanie şeklindedir.[15] Katı bir Katolik olan baba Tony çocuklarını da bu inanca göre yetiştiriyordu.[16] Çocuklarının herbirini bir müzik enstrümanı çalmayı öğrenmeye zorunlu tutuyordu. Katolik okullarında okuyan ve her gün kiliseye gitme zorunluluğu olan Madonna, müzik yerine dans eğitimi almak istiyordu. Bu konuda ısrar ederek ailesini ikna etmeyi başardı.
Annesi 1 Aralık 1963'te, sanatçı henüz 5 yaşındayken göğüs kanseri sebebiyle öldü. Bunun üzerine baba Tony Ciccone kardeşleri ve ev işleriyle ilgilenme görevini Madonna'ya verdi. Kısa bir süre sonra hizmetçi olarak tuttuğu Joan Gustafson'la evlendi ve ondan iki çocuğu daha oldu. Annesine duyduğu sevgi nedeniyle üvey annesiyle iyi geçinemeyen Madonna, babasının ilgisini çekmek için sergilediği garip giyinmek, okulda ilgi çekmek için ponpon kızların lideri olmak gibi tuhaf davranışlar ve kariyerinde yer eden çoğu çılgınlığın da babasıyla arasındaki sevgi ve nefret ilişkisinden kaynaklandığı beyan etti.[17]
Ciccone ailesi Madonna lise çağındayken Rochester'a taşındı. Madonna liseyi burada bitirdi. En büyük hayali ünlü bir dansçı olmaktı. Michigan Üniversitesi dans elemelerine katıldı ve burs kazanmayı başardı.[18] Küçük yaşlarda bale eğitimi aldığı için son derece disiplinli olan bu eğitim ortamında başarılı olmakta zorlanmadı. Dans hocası Christopher Flynn, Madonna'nın en büyük ilham kaynağıydı. İlerleyen yıllarda yaptığı açıklamalarda kendisini bir gay kulübe götüren ilk kişinin hocası olduğunu ve o gece sonunda dünyaya bakış açısının değiştiğini söylemişti. Madonna'yı şansını daha büyük bir şehirde denemesi yönünde ikna eden kişi de Christopher Flynn'dan başkası değildi.

New York'a geliş

Madonna'nın dansçı olmaya duyduğu büyük özlem, babasının karşı çıkmasına rağmen üniversite öğrenimini yarıda bırakarak New York'a taşınmasına sebep oldu. 1978'de 19 yaşındayken tek bir bavul ve cebinde 35 dolarla New York'a adım atan Madonna kalacak bir yer bulduktan sonra çeşitli dans gruplarında şansını denemeye koyuldu. Madonna, sonraları bu durum için "O, ilk uçağa bindiğim, ilk kez taksi tuttuğum gündü. Cebimde 35 dolar ile şehre inmiştim. Bu hayatımda yaptığım en cesurca şeydi." şeklinde konuştu.[20] Ancak Madonna bir grup olarak değil, bireysel çalışmak istiyordu. Geçinebilmek için ilk etapta Dunkin Donuts ve Burger King gibi kafelerde alt düzeyde eleman olarak çalışan Madonna, ne kadar çalışırsa çalışsın yeterince para kazanamayacağını anladı.[21] Bu dönemde modellik yapmaya başladı. Sanat öğrencilerine ve fotoğrafçılara çıplak pozlar verdi.[22]
Madonna ilk şarkıcılık deneyimini erkek arkadaşı Dan Gilroy ve onun kardeşi Ed tarafından kurulan The Breakfast Club adlı grupla yaşadı. Dan Madonna'ya gitar ve davul çalmayı öğretti. Birlikte şarkı yazıp, New York'ta bir kulüpte sahne alıyorlardı. 1980'de gruptan ayrıldı. Bundan bir yıl önce Patrick Hernandez (Born to Be Alive şarkısıyla anılacaktır) kendisine vokalisti ve dansçısı olması için teklif getirmişti. Söz konusu teklif maddi açıdan son derece cazipti fakat Madonna'nın Hernandez'le birlikte çalıştığı sürece Paris'te yaşaması gerekmekteydi.[23] 6 ay Paris'te yaşayan Madonna, şehri son derece sıkıcı bulduğu için soluğu tekrar New York'ta aldı. Burada, ileriki yıllarda Madonna'nın ilk teklilerinin kapak tasarımını yapan kişi olan, illüstratör Martin Burgoyne ile birlikte yaşamaya başladı.[24]
Çıplak pozlar vererek garsonluktan daha iyi para biriktiren Madonna, 1979 yılında Jon Lewicki tarafından yönetilen A Certain Sacrifice adlı soft-porno bir filmde oynadı.[23] Bu film Madonna ünlü olduktan sonra tekrar gündeme geldi ve video-kaset olarak piyasaya sürüldü. Madonna, dansçılıktan kopup şarkıcılığa yönelmesindeki ilk ciddi adımı Stephen Bray ile birlikte kurduğu Emmy grubu ile attı.[23] Madonna'nın vokalde bulunduğu grup, New York'ta kaydadeğer bir dinleyici kitlesi kazanmayı başardı.[23] Ancak grup olayını fazlasıyla kuralcı bulan ve şarkıcılığa yalnız devam etmekte kararlı olan hırslı yıldız adayı, Gothem Stüdyoları'ndan bir yetkili olan Camille Barbone'a ulaştı.[23] Madonna'yı daha önceden tanıyan ve sahne performansına hayran olan Barbone, hemen harekete geçerek, sanatçıyı firmasının bünyesine almak istedi.[23]
Büyük bir keşif yaptığını düşünen Barbone, canlı performanslar, demo kayıtları ve promosyon çalışmaları için Gothem'in kesesinin sonuna kadar açılmasını sağladı. Madonna ise Gothem ile bir anlaşmazlık içindeydi.[25] Funky dans müziğinin patlayacağını ve rock müziğin önüne geçeceğini savunuyordu. Gothem ise Madonna'yı ısrarla bir rock yıldızı yapmak istiyordu.[25] Neticede 1981'de Gothem'den ayrıldı ve yeni bir anlaşma için New York gece klüplerini arşınlamaya başladı.[25] Arayış içinde olduğu bu dönemde Madonna "Danceteria" adlı gece klübünde tanıştığı Dj Mark Kamins sayesinde çalışmalara başladı.[25] Kamins Madonna'nın demo çalışmalarından seçtiği Everybody isimli şarkıyı kulüpte çalmaya başladı.[25] Müşteriler, Madonna ve Stephen Bray tarafından yazılan şarkıyı beklenenden daha çok beğendi.[25] Kamins'in bağlantıları sonucu Madonna Warner Bros. şirketine bağlı olan Sire Records ile 5.000 dolarlık bir anlaşma imzaladı.

İlk albüm ve Like a Virgin

1982'de "Everybody" adlı teklisini yayımladı. Şarkı kısa sürede bir dans hiti oldu fakat başarılı bir satış grafiği çizemedi.[27] Teklinin kapağında Madonna'nın resmi yoktu.[27] Bu yüzden merak uyandırdı ve çoğu insan onu sesinden dolayı zenci sandı.[28] Hemen ardından "Burning Up" teklisi geldi. Video formatlı ilk Madonna teklisi olan bu çalışmada dans listelerinde üst sırada kaldı ama satış olarak yine hayal kırıklığı yaşattı.[27] 1983'te kendi adını taşıyan debut albümü piyasaya sürüldü.[29] (Söz konusu albüm "The First Album" adıyla 1985'te Avrupa'da piyasaya sürüldü.)
Albümün yapımını o dönemki erkek arkadaşı DJ John "Jeallybean" Bentinez yaptı. Bentinez'in imza attığı, 7 Eylül 1983'te piyasaya sürülen tekli olan 'Holiday', dans listelerinde ilk sıraya yükselmeyi başardı ve birçok Avrupa listelerinde yüksek pozisyonlarda yer alarak, geleceğin Madonna'sının ilk büyük başarısı oldu.[29] Daha sonra Billboard Hot 100'de 4 numaraya kadar çıkan 'Lucky Star' teklisi ve 1984 başında, videosuyla birlikte ününü iyice arttıran ve birçok listede ilk 30'a giren 'Borderline' teklisi yayımlandı.

'Desperately Seeking Susan' filminden kısa bir süre önce piyasaya sürülen ikinci Madonna albümü Like a Virgin adıyla ve içeriğiyle muhafazakar kesimin tepkisini topladı.[30] Böylece dünya Madonna'nın ilk sansasyonuyla tanışmış oldu.[31] Albümünle aynı adı taşıyan çıkış parçasının klibi Venedik, İtalya'da çekildi.[31] Madonna klipte dansları ve farklı giyim tarzıyla bir fenomen başlattı.[31] Albüm dünya çapında 21 milyondan fazla sattı.[32] Albümden çıkan teklilerin tamamı ABD'de ilk 10'da yer aldı.
Öyle ki; Billboard Hot 100 listesinde ilk tekli Like a Virgin 1 numara iken ikinci tekli Material Girl, 2 numarada yer alıyordu.[33] Madonna'nın artık uluslararası bir şöhreti ve büyük bir hayran kitlesi vardı.[33] Modacılar da Madonna mini etekleri, tişört üstü sütyenler, Madonna eldivenleri, yerel ve dini motifli aksesuarlar gibi ürünlerle Madonna'dan yararlanmayı bildiler.[33] Yılın en büyük olaylarından biri ise Madonna'nın MTV Video Müzik Ödülleri'nde sahneye dev bir pasta içinden gelinlikle çıkarak Like a Virgin'i seslendirmesiydi. Madonnna gösterinin ilerleyen bölümlerinde yaptığı erotik dansla olay yarattı.[1]
1984 sona ermeden önce "Material Girl" şarkısının video çekimlerine başlandı. Söz konusu klip Madonna en büyük idollerinden birisi olan Marilyn Monroe'nun Diamonds'daki performansına adanmıştı.[33] Şarkı yine Amerikan müzik listelerinde 2 numara oldu.[34] Çekimler esnasında yıllar sonra hayatının tek aşkı olarak anacağı aktör Sean Penn ile tanıştı.[35] Sean Pean, medya ilgisinden oldukça rahatsız oluyordu. Hatta bu ilgiye bazen sert tepkiler veriyordu.[36] Madonna ise medya ilgisinden oldukça hoşnuttu ve sürekli gündemde olmak istiyordu.[36] İkili medyaya büyük bir malzeme oldu ve magazin sayfalarında oldukça fazla göründüler.[36] Tanıştıktan 6 ay sonra Madonna ve Sean Penn Malibu, Kaliforniya'da evlendiler.[36] Sean Penn'in sergilediği sinirli tavırlar sebebiyle çifte 'The Poison Penns' lakabı takıldı.[36]
1985'te Madonna kariyerinin ilk turnesi The Virgin Tour'a çıktı.[36] Turne sadece ABD'yi kapsıyordu ama biletler piyasaya çıktıktan kısa süre sonra tükendi.[36] Madonna hayranları konser salonlarını doldurdu. Radio City Music Hall konserinin 17, 672 bileti 34 dakikada satıldı ve rekor kırdı.[36] Konserde ön grup olarak The Beastie Boys sahne aldı. Her şey yolunda giderken Madonna'nın zamanında parasızlık yüzünden çektirdiği resimler ve soft-porno film piyasaya sürüldü.[35] Herkes olacakları merak ederken Madonna durumu gayet doğallıkla karşıladı.[36] Bu sayede post-feminist bir hava yakaladı, genç kızlar ve kadınlar tafından desteklendi. Tüm genç kızlar artık onun gibi olmak istiyordu.[27] Öyle ki, Türkiye'de onun adını taşıyan, işportalarda satılan ayakkabılar bile yapıldı.[37] Her ne kadar cinselliğiyle ön plana çıktığı için eleştirilse de, geniş çevrelerce Madonna büyük bir şöhretin yolunda sağlam adımlarla ilerliyordu.

True Blue

Madonna 'Desperately Seeking Susan' filminin ardından Sean Penn ile başrolde oynadığı ikinci filmi olan 'Shangai Surprise' adlı filmin çekimleri için Amerika'dan ayrıldı.[36] Medyanın gündeminde yer almalarına rağmen ses getirmeyi başaramayan yapımda, Madonna'nın oyunculuğu sönük bulundu.[29] Bu sırada Crazy for You adlı şarkı 1 numaraya oturdu.[38]
Madonna, kendi yorumuyla, kariyerinde ilk kez kendini yenileyecek, bir önceki albümünden tamamen farklı bir albümle izleyici karşısına çıkacaktı.[29] Eski yapımcısı Steve Bray ile yeni keşfi Patrick Leonard ile çalışan Madonna, 30 Haziran 1986′da üçüncü stüdyo albümü True Blue'yu yayımladı.[39] Albüm, dünya çapında 24 milyondan fazla satarak The Immaculate Collection'dan sonra en fazla satan Madonna albümü oldu.[40] Albüm yine Madonna'nın en çok satan stüdyo albümü oldu.[41] Albüm 28 ülkede en çok satan albümler listesinin zirvesine yerleşerek rekor kırdı.[42] Albümün kapağının iç kısmında dünyanın en çekici adamına, Sean Penn'e... yazmaktadır. Albümden sırasıyla Live to Tell, Papa Don't Preach, Open Your Heart, True Blue ve La Isla Bonita teklileri yayımlandı.
Albümdeki Live to Tell[43], Open Your Heart[44] ve Papa Don't Preach[45] teklileri ABD'de zirveye otururken, diğer tekliler de uluslararası başarılar elde etti. 1987'de Madonna yine oyunculuğa yönelmeye karar verdi. Yeni filmi Who's That Girl?, aynı adı taşıyan soundtrack albümü sayesinde ilgi görmeyi başardı. Who's That Girl ve Causing a Commotion adlı tekliler büyük ilgi gördü.[46]
Madonna dünya çapında gerçekleştirdiği ilk turnesinin adına da filmi desteklemek adına Who's That Girl Tour ismini verdi. Japonya'da başlayan turnede Madonna yaklaşık iki milyon izleyici ile bir araya geldi ve Madonna konser başına 500.000 $ gelir elde etti.[1] 13 Temmuz ABD konserinin gelirini AIDS le mücadele eden AMFAR'a bağışladı.[47] Japonya'da Madonna pulları postaya verildi. Madonna, ilk derleme albümünü 1987'de piyasaya sürdü. You Can Dance adını taşıyan albüm yayımlanan üç albümünün düzenlemelerini içeriyordu. Bu albüm yedi milyonu aşan satış rakamıyla bir kadın sanatçıya ait en çok satan düzenleme albüm, aynı zamanda tüm zamanların en çok satan ikinci düzenleme albümü oldu.[48]
Yılın, sonlarına doğru ise magazin basını Sean Penn ile Madonna'nın evliliklerinin çatırdamak üzere olduğunu duyacaktı.[49] Madonna bu dönemde sessiz kaldı ve sadece Broadway'de sahnelenen 'Speed The Plow' adlı tiyatro oyununda oynadı. Etkinlik ilgi görmeyi başardı fakat Madonna'nın oyunculuğu yine son derece sönük bulundu.[50] 1988'in sonunda ise Madonna bu kez resmi olarak boşanma davası açtı. Gerekçeye göre Sean Penn Şükran Günü'nde Madonna'ya dayak atmıştı.

Like a Prayer

Madonna'nın en çok yankı uyandıran ve en kişisel albümlerinden biri olarak kabul edilen ve Patrick Leonard - Stephen Bray ikilisi tarafından yapımı üstlenilen Like a Prayer 1989'da piyasaya sürüldü.[33] Ocak 1989'da Sean Penn ile boşanan Madonna, albümünde evliliğine de gönderme yapıyordu. Madonna ayrıca 31 yaşına adım atmıştı ve Madonna'nın annesi de bu yaşlarında ölmüştü. Albümde yer alan 'Till Death Do Us Part' ayrıldığı eşi Sean Penn'e, 'Oh Father' ise babasıyla arasındaki zor ilişki üzerine yazılmıştı.[52] Albümün iç kapağında Madonna'nın şu notu bulunmaktadır: 'Bana dua etmeyi öğreten anneme'.

Madonna'nın popülaritesi Pepsi'yi harekete geçirdi ve yıldızla bir reklam filmi için 5.000.000 $'lık bir anlaşma imzaladı. Ne var ki 'Like a Prayer'ın olaylı videosunu izleyen Pepsi, çareyi reklam filminin yayınını durdurmakta buldu. 5.000.000 $ ise her şeye rağmen Madonna'nın cebinde kaldı.[50] Albümle aynı adı taşıyan ilk teklinin videosu ekranlara gelmeye başladığında büyük sükse yarattı.[53] Madonna yanan haçların önünde dansediyor, ellerinde stigmata gerçekleşiyor, dahası zenci bir İsa ile öpüşüyordu.[54] Katolik Kilisesi ayaklandı, Madonna aforoz edildi ve Papa II. Jean-Paul ona bir kınama mektubu yolladı.[55] Eleştirmenler ve dinleyiciler ise albüme olumlu yaklaştı ve dünya çapında Madonna'nın en çok satan albümlerinden oldu.[29] Albümdeki ilk tekli Like a Prayer, ABD listelerinde 3 hafta zirvede kaldı.[56] Cherish[57] ve Express Yourself[58] adlı sonraki tekliler ise 2 numaraya kadar çıktı. Aynı şekilde Keep It Together da ABD'de ilk 10'da yer aldı.[59]
Like a Prayer videosunun yarattığı olayların ardında, Madonna durulmak yerine çok geniş kesimleri şaşırtıyordu.[9] Albümden çıkan ikinci video Express Yourself Fritz Lang klasiği Metropolis'in çağdaş sürümü gibiydi. Yine çok tartışılan video, 800.000 $ ile o dönemde çekilen en pahalı müzik videolarından biri olma özelliğini taşıyordu.[9]
Bu arada Shangai Suprise ve Who's That Girl filmlerininde sergilediği oyunculuğun, eleştirmenlerden olumsuz yorumlar alması, Madonna'nın sinemaya olan arasını açmadı. Sanatçı, ünlü çizgiroman kahramanı Dick Tracy'nin sinemaya uyarlanan dev bütçeli sürümünde bir gece klübü şarkıcısı olan Breathless Mahoney karakterinin kendisi için biçilmiş kaftan olduğunu düşünüyordu.[60] 35.000 $'lık çok düşük bir ücret karşılığında bile olsa bu rolü kapmak için elinden geleni yaptı ve nihayetinde Warren Beatty ile kamera karşısına geçti.

Diskografi

1983: Madonna
1984: Like a Virgin
1986: True Blue
1989: Like a Prayer
1992: Erotica
1994: Bedtime Stories
1995: Something to Remember
1998: Ray of Light
2000: Music
2003: American Life
2005: Confessions on a Dance Floor
2008: Hard Candy