Zeki Müren

Türk bestekar, ses sanatçısı ve oyuncu. Makedonya Üsküp'ten Bursa'ya göç etmiş bir ailede dünyaya gelmiştir. Sanat Güneşi ve Paşa olarak da anılan Müren, Türk sanat müziğinin en büyük isimlerinden kabul edilir. Aynı zamanda Türkçe'yi en iyi kullanan ses sanatçısıdır..

Öğrenim hayatı ve müzikle tanışması

Bursa'da başladığı orta öğrenimini İstanbul'da kral'nde tamamladı. İstanbul'da Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nin Yüksek Süsleme Bölümü Sabih Gözen atölyesinden mezun oldu. Desen çalışmalarını öğrencilik yıllarından başlayarak pekçok kez sergiledi.
Zeki Müren, Bursa'da tamburi İzzet Gerçeker'den aldığı solfej ve usul dersleriyle musiki bilgileri öğrenmeye başladı. 1949'da, Boğaziçi Lisesi'nde okurken Agopos Efendi (sinema yönetmeni ve senaryo yazan Arşavir Alyanak'ın babası) ile Udi Kirkor'dan aldığı derslerle de musiki eğitimini sürdü. Daha sonra fasıl musikisini iyi bilen ve geniş bir repertuvarı olan Şerif İçli'den çeşitli eserler meşk etti; Refik Fersan'dan, Sadi Işılay'dan, Kadri Şençalar'dan yararlandı.
1950'de sınavla İstanbul Radyosu'na girdi. İstanbul Radyosu'nda 1951'de, canlı olarak yayımlanan bir programda ilk radyo konserini verdi ve bu konseri çok beğenildi. Bundan sonra Türkiye radyolarında düzenli olarak okumaya başladı. Radyo programları on beş yıl sürdü, bunların çoğu canlı yayın programlarıydı. Müren bundan sonra kendini daha çok sahne ve plak çalışmalarına verdi. Alışılmış kalıpları zorlayan elbiseleri ve sahne davranışı ile halkın ilgisini sürekli olarak üstünde tutmayı başardı.
Zeki Müren 600'ü aşkın plak ve kaset doldurdu. Plağa okuduğu ilk şarkı Şükrü Tunar'ın "Bir muhabbet kuşu" güfteli şarkısıdır. Müren 1955'te "Manolyam" adlı şarkısıyla Türkiye'de ilk kez verilen Altın Plak Ödülü'nü[2] kazandı. 1991 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı seçildi.[3]
1958 yılında yedek subay olarak İstanbul Ordu Temsil Bürosu'nda askerliğini yaptı. 1961-69 arası bir aşk yaşadı daha sonra hiç evlenmedi.

Beste çalışmaları

300 dolayında şarkı besteledi. On yedi yaşındayken bestelediği "Zehretme hayatı bana cânânım" mısrasıyla başlayan acemkürdi şarkı bestelediği ilk şarkıdır. "Şimdi uzaklardasın gönül hicranla doldu" (suzinâk), "Manolyam" (kürdilihicazkâr), "Bir demet yasemen", "Gözlerinin içine başka hayal girmesin" (nihavend) güfteli şarkıları sık sık okunan, en sevilen şarkılarıdır. Müren bu şarkıları plaklara da okumuştur. Maksim Gazinosu sahnelerinde aralıksız 11 yıl Behiye Aksoy ile dönüşümlü olarak sahne almıştır.

Oyunculuk kariyeri

Zeki Müren 1954'te Beklenen Şarkı adlı filmde sinema oyunculuğuna başladı. Büyük bir ticari başarı kazanan bu filmden sonra şarkılarının çoğunu kendisinin bestelediği 28 filmde daha oynadı. 1965'te de Arena Tiyatrosu'nca sahneye koyulan Çay ve Sempati adlı oyunda da baş roldeki oyuncuydu. Ayrıca 'Bıldırcın Yağmuru' isimli bir şiir kitabı da vardır.

Rahatsızlığı ve vefatı

Zeki Müren kalp rahatsızlığı ve şeker hastalığı yüzünden 1980'den sonra sahne hayatından ve musikiden uzaklaştı. Bodrum'daki evine kapandı, münzevi bir hayat yaşadı. 24 Eylül 1996 Salı günü, TRT İzmir Televizyonu'nda kendisi için düzenlenen tören sırasında geçirdiği kalp krizi sonucu hayata gözlerini yumdu. Cenazesi görülmemiş bir halk kalabalığının katılmasıyla büyük bir törenle kaldırıldı. Mezarı, doğum yeri olan Bursa'da Emirsultan Mezarlığı'ndadır.
Vasiyetinde mirasının en büyük bölümünü Mehmetçik Vakfı'na bıraktı.

Albümleri

• 1970: Senede Bir Gün
  1973: Pırlanta 1
  1973: Pırlanta 2
  1973: Pırlanta 3
  1973: Pırlanta 4
  1976: Güneşin Oğlu
  1977: Mücevher
  1978: Nazar Boncuğu
  1979: Sükse
  1981: Kahır Mektubu
  1982: Eskimeyen Dost
  1984: Hayat Öpücüğü
  1985: Aşk Kurbanı
  1986: Masal
  1987: Helal Olsun
  1988: Gözlerin Doğuyor Gecelerime
  1989: Ayrıldık İşte
  1989: Zirvedeki Şarkılar
  1990: Dilek Çeşmesi
  1991: Doruktaki Nağmeler
  1992: Sorma

Ölümünden Sonra Yayınlanan Albümler

• 2000: Muazzez Abacı ve Zeki Müren Düet
  2002: Zeki Müren: 1955-1963 Kayıtları
  2005: Selahattin Pınar Şarkıları
  2005: Sadettin Kaynak Şarkıları
  2006: Batmayan Güneş
  2008: Baş Başa Radyo Günleri 1
  2008: Baş Başa Radyo Günleri 2
  2008: Baş Başa Radyo Günleri 3
  2009: Lunapark Konseri
  2009: Saklı Kayıtlar 1952-1984